Bydd tair o awyrennau eiconig yr Ail Ryfel Byd yn dod â hanes yn fyw yn ystod Sioe Awyr Cymru eleni.

Byddant yn hedfan dros Fae Abertawe ar 2 a 3 Gorffennaf, a bydd Hediad Coffa Brwydr Prydain yn arddangos tair o ddyrnaid yn unig o awyrennau sy’n hedfan o hyd dros 70 mlynedd ar ôl iddynt hedfan yn ystod y rhyfel.

Bydd yr Avro Lancaster, un o ddwy awyren fomio Lancaster sy’n addas i hedfan o hyd, yn diddanu selogion awyrennau wrth iddi hedfan mewn trefniant gyda Supermarine Spitfire a Hawker Hurricane uwchben y torfeydd enfawr a fydd yn sefyll mewn rhesi ar hyd y bae dros y digwyddiad deuddydd hwn.

Mae’r digwyddiad am ddim a gynhelir gan Gyngor Abertawe eisoes wedi cyhoeddi y bydd Red Arrows yr RAF yn perfformio ar ddeuddydd Sioe Awyr Cymru.

Meddai’r Cynghorydd Robert Francis Davies, Aelod y Cabinet dros Fuddsoddi, Adfywio a Thwristiaeth, “Gellir dadlau mai Hediad Coffa Brwydr Prydain yw un o’r arddangosfeydd hedfan fwyaf hanesyddol ac atgofus yn hanes Prydain.

“Heb yr awyrennau hyn, y peilotiaid a’r criwiau a’r miloedd o bobl a oedd yn gweithio ar y ddaear a gefnogodd ein milwyr a’r awyrennau bomio a oedd yn amddiffyn Prydain, gallai ein hanes fod wedi bod yn wahanol iawn.

“Gallwn weld hanes yn dod yn fyw wrth eu gwylio’n hedfan yn yr awyr dros Fae Abertawe ac rydym yn falch o’u cael yma yn y ddinas.

“Bydd Hediad Coffa Brwydr Prydain, ynghyd ag awyrennau modern, arddangosiadau awyr erobatig ac adloniant ar y ddaear, yn un o’r arddangosiadau niferus y gall pobl eu mwynhau yn ystod Sioe Awyr Cymru.”

Nod Hediad Coffa Brwydr Prydain, a gychwynnwyd ar 11 Gorffennaf 1957 yn Biggin Hill, yw cynnal a chadw’r awyrennau a fu’n amddiffyn Prydain yn yr Ail Ryfel Byd mewn cyflwr sy’n addas i hedfan i goffáu’r rheiny a laddwyd wrth wasanaethu’r wlad hon.

Dim ond dwy awyren fomio Lancaster sy’n addas i hedfan sydd ar ôl yn y byd allan o gyfanswm o 7,377 a adeiladwyd. Daeth y Lancaster PA474, a fydd yn hedfan yn Sioe Awyr Cymru, oddi ar y llinell gynhyrchu yn ffatri Vickers Armstrong Brychdyn ym Mhenarlâg ar 31 Mai, 1945 ac nid yw wedi cymryd rhan mewn unrhyw ryfela.

Daeth y Supermarine Spitfire, a oedd yn allweddol wrth drechu ymosodiadau awyr y Luftwaffe yn ystod Brwydr Prydain ym 1940, yn symbol o ryddid yn ystod y rhyfel ac ers hynny hi yw’r awyren ymladd Brydeinig enwocaf mewn hanes. Mae chwe Spitfire yn awyrendy Hediad Coffa Brwydr Prydain, allan o gyfanswm o 20,341 o awyrennau a adeiladwyd, mwy nag unrhyw awyren ymladd Brydeinig arall cyn neu ers yr Ail Ryfel Byd.

Ochr yn ochr â’r Spitfire, chwaraeodd yr Hawker Hurricane rôl hanfodol wrth amddiffyn Prydain mewn brwydrau gwyllt yn ystod haf 1940. Dinistriodd awyrennau Hurricane fwy o awyrennau’r gelyn yn ystod Brwydr Prydain na’r holl amddiffynfeydd awyr a thir eraill gyda’i gilydd. Mae Hediad Coffa Brwydr Prydain yn cynnal a chadw dwy o’r awyrennau ymladd anhygoel hyn: Hurricane LF363, y credir mai hon yw’r Hurricane olaf i fynd i wasanaeth yn yr RAF;  a Hurricane PZ865, yr Hurricane olaf i gael ei hadeiladu allan o gyfanswm o 14,533 o awyrennau.

Mae ffigurau’n dangos bod Sioe Awyr Cymru’n denu 250,000 o bobl yn rheolaidd ac amcangyfrifir ei bod yn werth mwy na £9 miliwn i’r economi leol.

Meddai’r Cynghorydd Francis-Davies, “Mae’r cyngor wrthi’n trefnu arddangosfeydd cyffrous ychwanegol dros yr wythnosau nesaf – ar y ddaear yn ogystal ag yn yr awyr. Bydd arddangosiadau cyffrous, awyrennau milwrol o’r radd flaenaf a hen awyrennau, wrth i ni geisio sicrhau bod Sioe Awyr Cymru 2022 yn well nag erioed!”

Darganfyddwch beth sydd ar ddod yn Sioe Awyr Cymru eleni

Bydd rhai o’r awyrennau a’r sioeau styntiau awyr gorau erioed yn hedfan fry dros Abertawe’r haf nesaf ar ôl i’r pandemig ein gorfodi i ganslo Sioe Awyr Cymru eleni.

Mae’n golygu y bydd y sioe awyr fwyaf erioed yn hanes Sioe Awyr Cymru’n dychwelyd ar 2 a 3 Gorffennaf, 2022.

Daw’r penderfyniad ar ôl i gyfres o sioeau awyr ar draws Prydain gael eu canslo oherwydd yr ansicrwydd parhaus ynghylch gallu Llywodraeth Cymru a’r DU i gymeradwyo digwyddiadau mawr iawn i wylwyr eleni.

Mae digwyddiadau yn y Rhyl, Blackpool, Weston-super-Mare a Southport eisoes wedi’u gohirio a bellach mae Cyngor Abertawe wedi derbyn, o’i anfodd braidd, y caiff Sioe Awyr Cymru 2021 ei chanslo eleni.

Meddai Robert Francis-Davies, Aelod y Cabinet dros Fuddsoddi, Adfywio a Thwristiaeth, “Rydym wedi bod yno i bobl Abertawe drwy gydol y pandemig a byddwn yno i’n cymunedau wrth i ni ddod drwyddo.

“Roeddem yn awyddus iawn i weld digwyddiad mwyaf am ddim Cymru i wylwyr yn dychwelyd eleni, ac rydym wedi aros mor hir â phosib cyn gwneud penderfyniad yn y gobaith y byddai’r digwyddiad yn gallu cael ei gynnal.

“Mae digwyddiadau prawf yn parhau ond does dim arwydd o hyd i nodi pryd y bydd hi’n bosib codi’r cyfyngiadau ar gadw pellter cymdeithasol, neu pryd y bydd eglurder ynghylch a all y digwyddiad fynd yn ei flaen neu beidio, gan gofio bod dros 250,000 o bobl yn dod i’r digwyddiad fel arfer.

Meddai’r Cyng. Francis-Davies, “Rydym am ailddechrau’n rhaglenni digwyddiadau blynyddol penigamp cyn gynted ag y mae cyfyngiadau’r pandemig yn caniatáu ar gyfer hynny. Rydym yn ymwybodol bod pobl am ddechrau mwynhau cyngherddau, digwyddiadau, perfformiadau cerdd a gwyliau eto, ac rydym yn gweithio’n galed i lunio rhaglen a allai fod ar waith erbyn diwedd 2021 ac yn gynnar y flwyddyn nesaf.

“Fodd bynnag mae Sioe Awyr Cymru, sy’n cymryd misoedd i gynllunio ac sy’n denu dros 250,000 o ymwelwyr, yn cael ei chynnal cyn y pwynt lle bydd sicrwydd ynghylch a fydd cyfyngiadau a osodwyd gan lywodraethau cenedlaethol yn caniatáu digwyddiad gyda chynifer o wylwyr.

“Felly, bu’n rhaid i ni wneud y penderfyniad i ganslo’r digwyddiad’ Fodd bynnag, cyn gynted ag y byddwn yn cael sicrwydd am y misoedd sydd i ddod, bydd ein timau’n gweithio i gadarnhau digwyddiadau eraill.

“Gallai diwedd 2021 a 2022 fod yn flwyddyn wych – rydym yn agor yr arena, bydd llai o gyfyngiadau, neu dim o gwbl, bydd digwyddiadau mawr yn dychwelyd a bydd gennym nifer o gyngherddau a gwyliau i’w mwynhau, ar ôl iddynt gael eu gohirio eleni.”

Roedd disgwyl i ddigwyddiad eleni, y’i hystyrir yn un o’r digwyddiadau am ddim mwyaf poblogaidd yng Nghymru ac sy’n denu cannoedd ar filoedd o ymwelwyr i Fae Abertawe, gael ei gynnal ddydd Sadwrn 3 Gorffennaf a dydd Sul 4 Gorffennaf. 

Mae tîm digwyddiadau’r cyngor eisoes yn ystyried amserlen o ddigwyddiadau ar gyfer yr haf a allai fynd yn ei blaen, ac mae’n gweithio ar gynlluniau ar gyfer arddangosfa tân gwyllt drawiadol ym mis Tachwedd a Gorymdaith y Nadolig, gan obeithio y byddwn yn gallu eu cynnal yn amodol ar ganllawiau a ffactorau eraill.”

Ychwanegodd y Cyng. Francis-Davies, “Os oes un wers rydym wedi’i dysgu dros y 12 mis diwethaf, rhaid mai diogelwch y cyhoedd yw’r brif flaenoriaeth o ran COVID-19.

“Ond, wrth i ni ddod allan o’r pandemig, wrth i gyfyngiadau gael eu llacio ac wrth i ni barhau i weld buddion anhygoel rhaglen frechu’r GIG, mae ‘na obaith ar gyfer y dyfodol.

“Rydym am roi gwên yn ôl ar wynebau pawb hyd yn oed os yw’r golygu weithiau y byddant yn gudd y tu ôl i fygydau oherwydd y pandemig.”

Ychwanegodd, “Mae ein calendr digwyddiadau’n un newidiol ac rydym wedi bod yn addasu’n rhaglen ein hunain yn barhaus yn ogystal â rhai’n partneriaid a digwyddiadau eraill yn y sector preifat mewn tirwedd sy’n fythol esblygu. 

“Rydym yn dal i gadw llygad ar yr haf a’r hydref ac yn ystyried cynnal digwyddiadau a’u galluogi i ddigwydd yn unol â chanllawiau Llywodraeth Cymru .”

Am wybodaeth am ddigwyddiadau yn Abertawe ewch i croesobaeabertawe.com